Overzicht reserves en voorzieningen

Overzicht reserves

Overzicht voorzieningen

Toelichting reserves en voorzieningen

Algemeen

Ter toelichting op het totaaloverzicht geven we per reserve aan: het doel waarvoor deze is ingesteld, de wijze van voeding en waaraan we de reserve besteden. De specifieke mutaties (aanwendingen/bestedingen en toevoegingen) in 2023 zijn toegelicht in het onderdeel 'wat heeft het gekost' per programma. In het voorstel bij het besluit van de jaarrekening 2023 wordt u gevraagd de bestemmingsreserve woningbouwprogrammering op te heffen en het saldo te storten in de reserve gronden. Ook wordt gevraagd een tweetal bestemmingsreserves in te stellen voor de uitvoering van de omgevingsplan die per 1 januari 2024 in werking treedt en het overschot op de ontvangen middelen van het Rijk voor de Oekranie te reserveren voor toekomstige ontwikkelingen. Verder is de reserve onderhoud vastgoed omgezet in een voorziening groot onderhoud en kan daarmee worden opgeheven.

Algemene reserve

Doel en voeding: doel van de algemene reserve is het opvangen van risico's in algemene zin en risico's waarvoor geen bestemmingsreserve of voorziening is gevormd. Het voor- en/of nadelig resultaat van de jaarrekening verrekenen we met de algemene reserve. Voor deze reserve is geen specifieke bestemming, anders dan dat een deel van de algemene reserve is aangemerkt als weerstandsvermogen. Voor de algemene reserve wordt een ondergrens van € 15 miljoen aangehouden. In de paragraaf weerstandsvermogen is aangegeven dat de actuele inschatting van het benodigde weerstandsvermogen bijna € 61,8 miljoen is. De algemene reserve bedraagt ultimo 2023 € 64.710.382. Dit is exclusief het rekeningresultaat 2023 van € 16.058.372 waarvan voorgesteld wordt om na resultaatbestemming een bedrag van € 722.329 toe te voegen aan de algemene reserve en een bedrag van € 1.571.332 aan de reserve gronden.

Egalisatiereserves

Deze reserves gebruiken we om schommelingen in de tijd en in de uitvoering voor specifieke onderdelen te egaliseren. Egalisatiereserves worden expliciet door de raad ingesteld en de onttrekkingen en dotaties worden vanuit de resultaten voorgesteld. De egalisatiereserves zijn niet aan een termijn gekoppeld. Er zijn geen egalisatiereserves in Purmerend.

Bestemmingsreserves

Het deel van het eigen vermogen waaraan een bepaalde bestemming is gegeven. bestemmingsreserves zijn niet zo vrij besteedbaar als de algemene reserve, maar in principe kan de bestemming altijd worden aangepast.

Programma 3 Wonen

Reserve Woonvisie
Doel en voeding: de reserve Woonvisie is bedoeld voor investeringen in de volkshuisvesting en is gekoppeld aan het gelijknamige beleidsplan dat in 2012 door de raad is vastgesteld. In 2017 heeft de raad besloten (nummer 1361700) om de geactualiseerde Woonvisie 2017 als dekking aan te wijzen voor aanvullende instrumenten in het kader van de woonvisie (o.a. tijdelijke woningen). Op dit moment wordt de reserve alleen gebruikt voor egalisatie van de resultaten van de locaties tijdelijke woningen en als dekken van de kosten voor het opstellen van de woonvisie (voorjaarsnota 2023: €75.000). Ultimo 2023 bevat de reserve € 1.104.894.

Reserve Woningbouwprogrammering
Doel en voeding: de reserve is ingesteld om uitvoering te geven aan de nota kaders en instrumenten woningbouwprogrammering (spelregels 30-30-40). Van de nieuw te bouwen woningen diende minimaal 30% sociale huur te zijn, 30% doorstroomwoningen (middeldure huur en betaalbare koop) en maximaal 40% vrije keuze. Inmiddels is dit 30-40-30. Op basis van deze norm wordt sturing gegeven aan het bouwprogramma binnen het totale programma Purmerend 2040. In de begroting 2020 (besluitnummer 1487865) is besloten deze bestemmingsreserve in te stellen en te voeden met € 2 miljoen vanuit de algemene reserve. Daarnaast is het restant budget van € 500.000 uit 2019 middels resultaatbestemming (besluit 1514611) ook toegevoegd. Hierdoor was een bedrag van € 2,5 miljoen beschikbaar om aan te wenden. In de p&c cyclus wordt gemonitord dat deze toevoeging van extra baten ruimtelijke ontwikkeling ook daadwerkelijk worden gerealiseerd. In 2023 zijn er geen mutaties geweest. De reserve bedraagt ultimo 2023 € 1.866.517. De reserve mag alleen aangewend worden voor dekking van de gemeentelijke kosten zoals plankosten en aanleg openbare ruimte. Met dit in het achterhoofd en het feit dat veel van de plannen met een tekort zich bevinden in de gemeentelijke grondexploitaties is het voorstel de reserve op te heffen en toe te voegen aan de reserve gronden. Dat is ook nodig want er is onvoldoende saldo in de reserve gronden aangezien die reserve om dit moment niet wordt gevoed met winsten uit Baanstee Noord doordat er geen stroom wordt geleverd. Het voorstel is om het saldo per ultimo 2023 op te heffen en het saldo over te hevelen naar de reserve gronden.

Programma 4 Milieu

Reserve Duurzaamheid
Doel en voeding: de reserve is ingesteld om de middelen voor de proeftuin aardgasvrije wijken vanuit het Rijk (gemeentefonds) hieruit op te nemen. De gemeente heeft daarmee bijna € 7 miljoen gekregen voor de uitvoer van de proeftuin aardgasvrije wijken: € 5.091.994 in 2018 en € 1.896.417 in 2019 (decembercirculaire 2018 en meicirculaire 2019). Bij de 2e 2019 (besluit 1491534) is een bedrag van € 6.988.411 gestort in deze reserve en is bij resultaatbestemming 2019 (besluit 1514611) de extra klimaatmiddelen Wijkaanpak van € 400.000 uit het gemeentefonds (decembercirculaire 2019) aan deze reserve toegevoegd. Hierdoor was een bedrag beschikbaar van € 7,3 miljoen voor de proeftuin aardgasvrije wijken. Over de aanwending van de reserve heeft de gemeenteraad in 2021 bij het raadsvoorstel (1542424) over de uitvoeringsstrategie een besluit genomen. Naast de proeftuin zijn middelen inzake de Duurzaamheidsagenda en CDOKE-gelden opgenomen in deze reserve. Ultimo 2023 is er voor de proeftuin aardgasvrije wijken nog een budget beschikbaar van € 4.161.821. Over de aanwending van de reserve heeft de gemeenteraad in 2021 bij het raadsvoorstel (1542424) over de uitvoeringsstrategie een besluit genomen. De bestedingen hiervan zullen naar verwachting plaatsvinden in de periode 2022-2025. Daarnaast zijn voor de CDOKE gelden en de duurzaamheidsagenda respectievelijk nog € 1.548.626 en € 633.716 beschikbaar. Ultimo 2023 bevat de reserve € 6.344.163.

Programma 5 Bereikbaarheid

Reserve Parkeren
Doel en voeding: bij de Voorjaarsnota 2023 heeft de raad besloten om de jaarlijkse resultaten van het totaal van straatparkeren en garageparkeren te egaliseren met de reserve parkeren. Dit is besloten met het oog op de te bouwen parkeergarages in het Waterlandkwartier en de Binnenstad. Door de parkeeropbrengsten vrij te maken en in te zetten voor parkeeroplossingen is parkeren een gesloten systeem geworden waarbij het aanwijzen van gebieden betaald parkeren, de kosten, de tarieven van straatparkeren en van garageparkeren, het aantal plekken en de bezetting gemonitord en gestuurd kunnen worden met de reserve parkeren als (egalisatie)buffer. Ultimo 2023 bevat de reserve € 2.567.337.

Programma 6 Beheer openbare ruimte

Reserve instandhouding openbare ruimte (IBOR)
Doel en voeding: In het Integraal Beheerplan Openbare Ruimte (IBOR) isde beheervisie verwerkt, waarin is ingegaan op de wensen voor het beheer. Hierbij zijn het verhogen van de beeldkwaliteit, duurzaamheid, toegankelijkheid, vernieuwen van de parken, uitbreiding van de gemeente en leefbaarheid naar een CROW-beeldkwaliteitsniveau B gebracht. Ter egalisatie van de benodigde middelen is een bestemmingsreserve instandhouding openbare ruimte ingesteld (besluit 1574029). De niet bestede instandhoudingsbudgetten kunnen dan worden gedoteerd aan de reserve en blijven beschikbaar voor het moment van uitvoering. Ultimo 2023 bevat de reserve € 8.503.807.

Programma 7 Ruimtelijke Ordening

Reserve gronden
Doel en voeding: De bestemmingsreserve gronden is ingesteld voor het faciliteren van (nieuwe) ruimtelijke ontwikkelingen of daarmee samenhangende verkenningen. In die context dekt de reserve ook de plankosten bij zowel actief als faciliterend grondbeleid, wanneer we deze uitgaven niet kunnen terugverdienen middels verkoop of kostenverhaal. De jaarlijkse voeding vindt plaats door winstnemingen op grondexploitaties. De raad heeft in 2020 ingestemd (besluit 1529189) om de jaarlijkse winstneming op grondexploitaties te verdelen over de reserve gronden en de algemene reserve, waarbij een 50/50 verdeling als uitgangspunt geldt en op basis van de analyse van jaarlijkse actualisatie van de MPG en de jaarrekening een andere keuze kan worden gemaakt. De bestedingen worden separaat aan de raad voorgelegd. Ultimo 2023 bedraagt de reserve nihil. Om de toekomstige bestedingen in stand te houden wordt voorgesteld om het saldo van de reserve woningprogrammering en 100% van de winstneming van de grondexploitaties toe te voegen aan deze reserve.

Reserve groot onderhoud vastgoed
Doel en voeding: Deze reserve is bij de voorjaarsnota 2023 (besluit 1583417) omgezet tot een voorziening. Het saldo ultimo 2022 € 5.557.830 is gedoteerd aan de voorziening groot onderhoud vastgoed, hiermee is de stand van de reserve ultimo 2023 € 0 en is deze opgeheven.

Programma 9 Economie

Reserve Regionale Samenwerkingsverband Zaanstreek/Waterland
Doel en voeding: in 2017 zijn in verband met de opheffing van de SRA middelen terugontvangen. Deze zijn in 2018 toegevoegd aan de reserve omdat in regionaal verband is afgesproken dat deze middelen zullen worden besteed aan diverse initiatieven in Zaanstreek-Waterland. De stand van de besteding wordt in regionaal verband bij gehouden. De reserve bedraagt ultimo 2023 € 189.400.

Toelichting voorzieningen

Programma 4 Milieu

Voorzieningen afvalstoffenheffing
Doel en voeding: het tarief voor afvalstoffenheffing mag maximaal kostendekkend worden vastgesteld. Bij een overschot is het een verplichting om deze gelden uit te geven aan de taken voor afvalstoffenheffing. Daarom moet een voorziening worden gevormd als gevolg van middelen die van derden zijn verkregen met een specifiek bestedingsdoel. Ultimo 2023 bedraagt deze voorziening € 2.828.269.

Programma 6 Beheer openbare ruimte

Voorziening gemeentelijke watertaken
Doel en voeding: het egaliseren van de tarieven rioolheffing die bij de burgers in rekening gebracht worden. Uitgangspunt bij de vaststelling van tarieven rioolheffing is dat de door de tarieven gedekte lasten moeten worden gerealiseerd. Deze voorziening is ingesteld om de effecten van de noodzakelijke investeringen ten behoeve van het onderhoud aan de riolering op te vangen om grote schommelingen in de rioolheffing te voorkomen. Ultimo 2023 bedraagt deze voorziening € 2.392.953.

Voorziening onderhoud begraafrechten
Doel en voeding: doel van deze voorziening is het egaliseren van inkomsten uit meerjarig afgekochte grafrechten om jaarlijks een evenredig deel van de afkooptermijn te laten vrijvallen voor het beheer van, en onderhoud aan, de begraafplaatsen. Het saldo van de voorziening komt overeen met alle op dit moment geregistreerde afkooptermijnen, tegen actueel prijspeil. Ultimo 2023 bedraagt deze voorziening € 1.306.652.

Programma 7 Ruimtelijke ordening

Voorziening groot onderhoud gebouwen
Doel en voeding: voor het technisch beheer van de gemeentelijke gebouwen maakt de gemeente gebruik van meerjaren onderhoudsplannen (MJOPs). Daarin staat aangegeven welke onderhoudswerkzaamheden in welk jaar plaats moeten vinden. De begroting van het planmatig onderhoud en dagelijks onderhoud is gebaseerd op deze plannen. Ook is de hoogte en jaarlijkse toevoeging van/aan de onderhoudsvoorziening gebaseerd op deze MJOPs. De geplande toevoeging aan de onderhoudsvoorziening is bepaald door uit te gaan van de gemiddelde kosten over een periode van 10 jaar. De voorziening is middels de voorjaarsnota 2023 (besluit 1583417) gevoed met het saldo vanuit de reserve groot onderhoud €5.557.830. Het saldo ultimo 2023 bedraagt €5.678.381.

Voorziening bijdragen o.b.v. nota Prof
Doel en voeding: in diverse anterieure overeenkomsten (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) op basis van het vastgestelde gemeentelijk beleid in de nota Planoverschrijdende ruimtelijke openbare faciliteiten (nota Prof) een bijdrage doet ten behoeve van de gemeentebrede bovenwijkse voorzieningen en ruimtelijke ontwikkelingen. De bijdragen worden gestort in de voorziening. Het volledige saldo is in 2022 reeds bestemd voor de onrendabele top van de parkeergarage stadhuis. De voorziening blijft nog wel van kracht omdat er nog meer ontvangsten komen. Er zijn geen toevoegingen aan de voorziening geraamd, omdat de ontvangsten afhankelijk zijn van dynamische momenten zoals de oplevering van woningen. Daarom worden ze meestal in de voor- en/of najaarsnota bijgeraamd. In 2023 zijn de bijdragen uit de AO's Vijfhoek en Waterlandlaan 1-57 ten gunste gebracht van het krediet parkeergarage Stadhuis en de grondexploitatie Waterlandkwartier, waardoor de voorziening ultimo 2023 nihil bedraagt. De voorziening blijft nog wel van kracht omdat er nog meer ontvangsten komen.

Voorzieningen kostenverhaal
a. Voorziening Sociale Woningbouw
Doel en voeding: dit betreft de voorziening Sociale Woningbouw. In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld om de bedragen die van particuliere investeerders worden ontvangen, bijdragen zijn voor concrete investeringen. Dit is geen vrij geld. Deze bijdrage wordt gestort in deze voorziening. De aanwending zal plaatsvinden zodra de geaccordeerde investeringen worden gepleegd conform de lijst voor compenserende sociale woningbouw. In 2023 zijn de bijdragen uit de AO's Tramplein en Waterlandlaan 1-57 ten gunste gebracht van deze voorziening. Het saldo ultimo 2023 bedraagt € 158.124.

b. Voorzieningen kostenverhaal parkeren Centrum
Doel en voeding: in de afgesloten anterieure overeenkomst (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) een bijdrage is verschuldigd ter compensatie van het verloren gaan van een aantal openbare parkeerplaatsen. De ontvangen bijdragen zijn dus feitelijk geoormerkt. Het betreffen dus van derden verkregen middelen die specifiek besteed moeten worden (BBV art.44.d). In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld voor aanwendingen inzake parkeervoorzieningen in het centrumgebied. Het volledige saldo uit de AO's Tramplein, Waterlandlaan 1-57 en de Peperstraat zijn in 2023 reeds bestemd voor de onrendabele top van de parkeergarage stadhuis. Het saldo ultimo 2023 is nihil.

c. Voorziening mobiliteit & groen
Doel en voeding: dit betreft de voorziening mobiliteit & groen. In de raad van september 2019 (besluit 1482547 d.d. 26-09-2019) is deze voorziening ingesteld omdat de bedragen die van particuliere investeerders worden ontvangen, bijdragen zijn voor concrete investeringen. Dit is geen vrij geld. Deze bijdrage wordt gestort in deze voorziening. Het volledige saldo uit de AO's Tramplein en Kwadijkerpark zijn in 2023 reeds bestemd voor de onrendabele top van de parkeergarage stadhuis. Het saldo ultimo 2023 is nihil.

d. Voorziening infrastructuur Wagenweggebied
Doel en voeding: in de afgesloten anterieure overeenkomst (AO) is opgenomen dat de exploitant (privaat initiatiefnemer) een bijdrage is verschuldigd voor investeringen in de openbare ruimte waarbij een eventuele gemeentelijke voorinvestering terugverdiend kan worden. Het volledige saldo is in 2022 reeds ingezet ten behoeve van de gemaakte kosten in de openbare ruimte. Ultimo 2023 bedraagt deze voorziening nihil. De voorziening blijft nog wel van kracht, omdat er nog kosten en opbrengsten te verwachten zijn in het gebied.

Programma 10 Bestuur en concern

Voorziening wachtgeldverplichting wethouders
Doel en voeding: de voorziening is bestemd voor de wachtgeldverplichtingen van voormalige bestuurders. Indien op enig moment een huidige bestuurder vertrekt, zal bepaald moeten worden in hoeverre de persoon recht heeft op wachtgeld, de hoogte van het wachtgeld en de termijn van het recht op wachtgeld. De som van dit geheel vormt de wachtgeldverplichting voor de gemeente. Financieel wordt deze verplichting verwerkt door het bedrag van de verplichting te storten in de voorziening wachtgeldverplichtingen ten laste van de algemene middelen. Op dit moment zijn er vier voormalig wethouders waarvoor de verplichtingen zijn opgenomen in de voorziening. Ultimo 2023 bedraagt het saldo van deze voorziening € 523.949.

Voorziening pensioenverplichtingen (ex-)bestuurders
Doel en voeding: deze voorziening is ingesteld ter dekking van de pensioenverplichtingen aan (ex-)bestuurders. Voor politieke ambtsdragers is er momenteel nog geen centraal pensioenfonds. Wethouders bouwen uit hoofde van de Algemene Pensioenwet politieke ambtsdragers (APPA) pensioenrechten op bij de gemeente. Jaarlijks, als onderdeel van de jaarrekening worden actuariële waardeberekeningen uitgevoerd door het bedrijf PROambt om de hoogte van de voorziening te bepalen. Afhankelijk van die berekening zal gestort of onttrokken moeten worden aan de voorziening. De door PROambt gehanteerde rekenrente is afgestemd met het ministerie van Binnenlandse Zaken. De commissie BBV heeft aangegeven dat rekening gehouden moet worden met bekend gemaakte indexaties. In de berekening van het jaaroverzicht van PROambt is hiermee rekening gehouden en daarmee het saldo van de voorziening bepaald. Ultimo 2023 bedraagt het saldo van de voorziening € 4.011.557.

Overzicht Overhead

Voorziening spaarverlof medewerkers
Doel en voeding: Medewerkers kunnen vanaf 1 januari 2022 bovenwettelijke vakantie-uren sparen. Met dit 'verlofsparen' kunnen medewerkers passend bij hun levensfase hun bovenwettelijke vakantie-uren inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning en het gemeentelijke vitaliteitsbeeld. Uitgangspunt voor het vormen van de voorziening is dat het saldo van de bovenwettelijke uren per medewerker, die de standaard rechten (van 5 jaar) overschrijden worden opgenomen. Aangezien er bij verlofsparen sprake is van arbeidskostengerelateerde verplichtingen die een niet voorspelbare opbouw en daarmee ook onvoorspelbare afbouw kennen, dient hier conform het BBV een voorziening voor gevormd te worden. Ultimo 2023 bedraagt de voorziening € 814.309.